Theo quy định hiện hành, tiền thuê và tiền sử dụng đất mà doanh nghiệp (DN) phải nộp được tính dựa trên bảng giá đất do UBND tỉnh ban hành. Tuy nhiên, mỗi địa phương đều điều chỉnh mức giá khác nhau, dẫn đến nhiều người dân và DN bị “sốc” vì chi phí quá cao. Điển hình ở TP.HCM, kể từ cuối năm 2024, giá đất tăng mạnh khiến nhiều cá nhân phải rút hồ sơ vì không đủ khả năng thanh toán – có nơi tăng lên đến 38 lần như ở Hóc Môn.
Gợi ý giải pháp để giảm áp lực tài chính
Áp dụng lộ trình tăng giá theo vùng
Ông Trần Anh Vinh đề xuất cần điều chỉnh bảng giá theo từng vùng đô thị hóa:
Ưu tiên tăng nhanh ở khu vực phát triển, có dữ liệu rõ ràng.
Tăng dần ở nông thôn, vùng sâu để tránh gây sốc.
Khi thu tiền sử dụng đất, nên thu khoảng 20–30% giá trị, thay vì áp 100% ngay tức thì.
Phục hồi chế độ cho nợ tiền sử dụng đất
Chính sách cho phép ghi nợ trong 5 năm đã bị bãi bỏ. Mở lại chính sách này giúp hỗ trợ DN nhỏ, hộ nghèo, vùng khó khăn thanh toán dễ dàng hơn, kết hợp với việc giãn, miễn phí minh bạch.
Cải tiến phương pháp định giá đất
Theo ThS. Ngô Gia Hoàng (ĐH Luật TP.HCM), cần:
Xây dựng bản đồ địa chính số, dữ liệu giá thị trường.
Áp dụng phương pháp định giá theo vùng giá trị, thửa đất tiêu chuẩn để phản ánh sát giá thực và đảm bảo công bằng.
Hộ gia đình, cá nhân chuyển đất để ở thật nên được ưu tiên thu theo tỷ lệ phần trăm, không đóng 100%.
Thay đổi giá đất nông nghiệp
Viện Kinh tế – Tài nguyên & Môi trường đề xuất đưa giá đất nông nghiệp lên mức 65–70% giá đất ở để giảm chênh lệch và hỗ trợ người dân trước khi bảng giá mới có hiệu lực từ 1.1.2026.
ThS. Ngô Gia Hoàng cũng đồng tình rằng:
Cần nâng giá đất nông nghiệp tiệm cận thị trường để tránh tình trạng “được ít, đóng nhiều”.
Tuy nhiên, tỉ lệ cụ thể cần dựa trên cơ sở giá thị trường, hợp đồng chuyển nhượng, đấu giá, khảo sát thực tế.
Phân biệt mức thu theo mục đích sử dụng
Bà Võ Nhật Liễu (Viện PROPIIN) gợi ý phân nhóm như sau:
Hộ gia đình nhu cầu thực sự: giảm 30–50% hoặc cho ghi nợ trả dần trong 5 năm.
Cá nhân đầu tư, cho thuê nhỏ: thu 80–90% theo giá cụ thể.
Tổ chức, DN đầu tư thương mại: thu đủ theo giá thị trường.
Ngoài ra, nên thực hiện điều chỉnh giá từng giai đoạn (2–3 năm), đặt mức trần nghĩa vụ tài chính (ví dụ: tối đa 30% giá trị thửa đất) để hỗ trợ người có nhu cầu thực sự.
Tác động nặng lên người dân và Doanh nghiệp
Người dân: Chi phí chuyển mục đích sử dụng lên đất ở tăng vọt, khiến nhiều người buộc phải rút hồ sơ hoặc “ôm tiền phí” mà không đủ để xây nhà.
Doanh nghiệp:
DN thuê đất trong khu công nghiệp chịu áp lực chi phí lớn, trong bối cảnh chi phí nguyên liệu và lãi suất đã cao.
DN bất động sản phải tính lại phương án dự án, điều chỉnh giá bán, gây áp lực lên người mua cuối cùng.
Định giá đúng – thuế hợp lý
Ông Trần Anh Vinh nhấn mạnh: “Định giá đúng cộng với thuế hợp lý tạo môi trường công bằng, đầu tư ổn định và giúp ngân sách tăng thu bền vững”.
Như vậy, các ý kiến xoay quanh các trọng điểm liên quan cụ thể:
Cần điều chỉnh bảng giá đất linh hoạt theo vùng, theo từng nhóm đối tượng.
Áp mức thu và phương thức thanh toán hợp lý để giảm áp lực tài chính.
Tăng cường minh bạch, dựa trên dữ liệu thị trường và địa chính số.
Phân biệt thu đối với mục đích sử dụng – hỗ trợ người dân hiệu quả hơn.
- Tổng hợp từ báo Thanh Niên (Ảnh: Ngọc Dương)